TCM 101: Bloeddeficiëntie - de invloed op lichaam én geest
In de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) speelt Bloed een centrale rol. Niet alleen voedt het onze organen en weefsels, het ondersteunt ook de geest, oftewel Shen. Wanneer Bloed tekortschiet, spreken we van Bloeddeficiëntie. Dit kan subtiele maar ingrijpende effecten hebben op zowel lichaam als geest.
Hoe beïnvloedt Bloed de geest?
Volgens TCM woont de Shen, onze bewustzijns- en emotionele energie, in het Hart. Bloed fungeert als voedingsbodem voor de Shen. Zonder voldoende Bloed kan de geest niet goed “geankerd” worden. Dit kan leiden tot:
Rusteloosheid of angstgevoelens
Moeite met concentreren
Slechte slaap of dromen die intens of verward zijn
Gevoelens van onzekerheid of mentale verstrooidheid
Met andere woorden: een tekort aan Bloed kan je letterlijk het gevoel geven dat je “niet met beide benen op de grond staat”.
Hoe ontstaat Bloeddeficiëntie?
Bloeddeficiëntie kan verschillende oorzaken hebben:
Onvoldoende voeding
Tekorten aan ijzer, foliumzuur, vitamine B12 of andere bloedopbouwende voedingsstoffen kunnen Bloeddeficiëntie veroorzaken.
Langdurige ziekte of bloeding
Chronische ziekte, operaties of hevige menstruatie kunnen het Bloed verzwakken.
Slechte spijsvertering
In TCM wordt gezegd dat de Milt verantwoordelijk is voor het maken van Bloed uit voedsel. Een zwakke Milt kan dus leiden tot onvoldoende aanmaak van Bloed.
Langdurige stress of emotionele belasting
Emotionele uitputting kan de Shen ontregelen en uiteindelijk het Bloed verzwakken.
Symptomen van Bloeddeficiëntie
De tekenen zijn subtiel maar goed waar te nemen:
Bleke gelaatskleur en lippen
Duizeligheid of flauwvallen
Vermoeidheid en lage energie
Droge huid, haaruitval of broze nagels
Hartkloppingen of rusteloosheid
Concentratieproblemen en vergeetachtigheid
Slaapstoornissen, vooral lichte of onrustige slaap
Zenuwstelselbelasting en de invloed op Bloeddeficiëntie
In de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) wordt Bloed niet alleen gezien als fysieke substantie, maar ook als voeding voor de geest (Shen). Wanneer het zenuwstelsel langdurig belast wordt, bijvoorbeeld door stress, overprikkeling of emotionele belasting, kan dit de aanmaak en het behoud van Bloed beïnvloeden.
Hoe werkt dat in TCM?
De Milt (verteringsstelsel) en Lever (stress systeem) spelen een centrale rol in de productie en opslag van Bloed.
Langdurige stress of overmatige mentale belasting kan de Milt verzwakken, waardoor de spijsvertering en Bloedproductie afnemen.
Tegelijk kan emotionele spanning de Lever verstoren, waardoor het Bloed niet goed circuleert of niet goed wordt “vastgehouden” voor de Shen.
Resultaat: vermoeidheid, duizeligheid, concentratieproblemen en een rusteloze geest.
Westerse blik op het zenuwstelsel en Bloeddeficiëntie
Uit Westerse wetenschap is bekend dat chronische stress het lichaam op meerdere manieren kan beïnvloeden die overeenkomen met Bloeddeficiëntie:
Hormonale stressreactie
Chronische stress activeert de HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier) en verhoogt cortisol.
Langdurig verhoogd cortisol kan de opname van voedingsstoffen, zoals ijzer en B-vitamines, verminderen en zo de productie van rode bloedcellen beperken.
Invloed op slaap en herstel
Stress leidt vaak tot slaaptekort, wat de hematopoëse (aanmaak van rode bloedcellen) kan verminderen en het herstel van het zenuwstelsel belemmert.
Neurotransmitters en energie
Langdurige stress beïnvloedt dopamine en serotonine, waardoor concentratieproblemen, mentale vermoeidheid en rusteloosheid ontstaan – vergelijkbaar met het TCM-beeld van een “onrustige Shen”.
De Milt, darmen en Bloeddeficiëntie
In TCM is de Milt het centrale orgaan voor de aanmaak van Bloed. Dit betekent niet alleen fysieke bloedproductie, maar ook de capaciteit om het lichaam en de geest te voeden. De Milt haalt de “essentie” uit voedsel en zet dit om in Qi en Bloed.
Verbinding met de darmen
De Milt werkt nauw samen met de Maag en Darmen, vooral de dunne en dikke darm, voor vertering en opname van voedingsstoffen.
Als de spijsvertering zwak is, kan de Milt niet genoeg voeding uit voedsel halen. Dit betekent dat er te weinig grondstof is om Bloed te maken.
Symptomen van een zwakke Milt en slechte darmfunctie kunnen zijn: vermoeidheid, een zwaar gevoel in het lichaam, slechte eetlust, opgeblazen gevoel of losse ontlasting.
Hoe stress dit beïnvloedt
Langdurige stress of mentale belasting kan de Milt verzwakken, waardoor de vertering en opname van voeding in de darmen afnemen.
Tekorten aan belangrijke voedingsstoffen zoals ijzer, foliumzuur of vitamine B12 (essentieel voor bloedaanmaak) kunnen zo ontstaan, zelfs als iemand genoeg eet.
Wat kun je doen bij Bloeddeficiëntie?
Voeding aanpassen
Eet bloed-voedende voeding zoals rode bieten, spinazie, lever, noten, en volkoren granen.
Eet makkelijk verteerbare, voedzame maaltijden: bijvoorbeeld warme gerechten, volkoren granen, gekookte groenten en licht verteerbare eiwitten.
Vermijd overmatig koud, rauw of zwaar voedsel dat de Milt kan belasten.
Acupunctuur en kruiden
Acupunctuur kan de aanmaak van Bloed ondersteunen en de Shen stabiliseren. Kruiden zoals Angel four form en Lilly form worden vaak ingezet bij Bloeddeficiëntie.
Kruiden zoals Lilly form, Dolichos form worden vaak ingezet om de Milt en spijsvertering te ondersteunen.
Rust en stressmanagement
Yoga, meditatie en voldoende slaap helpen de geest te ankeren en het Bloed te behouden.
Kortom: Bloeddeficiëntie is niet alleen een kwestie van vermoeidheid of bleke huid. Het heeft een diepgaande invloed op hoe je geest geankerd is en hoe je emotioneel functioneert. Door voeding, rust, en indien nodig TCM-behandelingen kun je je Bloed versterken en je geest stabiliseren.